ظروف یکبار مصرف نقش پر رنگی در سبک زندگی جدید ما داردند. که در مقاله بدان می­پردازیم.

ما برای نگهداری، انتقال و فروش مواد غذایی خام، نیمه آماده و آماده مصرف از انواع ظروف یکبار مصرف استفاده می‌کنیم. انواع خوراکی، سالاد، نوشیدنی‌ها در این ظروف پر مصرف نگهداری و جابجا می‌شوند. بخصوص با گسترش خوراک­پزی‌های صنعتی و کیترینگ‌ها، صنایع بسته­بندی روز به روز اقدام به طراحی و تولید انواع این ظروف می‌کنند.

با وجود کاربرد زیاد این ظروف به دلیل اهمیت مسائل مرتبط با بهداشت و سلامتی مصرف­کنندگان و حمایت از محیط زیست، مصرف آنها با انتقادات گسترده‌ای روبرو شده است. از آنجاییکه ظروف یکبار مصرف اولیه اغلب از انواع پلاستیک ساخته می‌شدند، سرعت بسیار کند فرآیند جذب این مواد در طبیعت و مصرف گسترده‌ آنها در جهان که سالانه حجم بالایی از زباله‌های پلاستیکی را ایجاد می‌کرد، نگرانی حامیان محیط زیست را برانگیخت. به علاوه خواص شیمیایی و فیزیکی مواد غذایی و این ظروف بر یکدیگر اثر می‌گذارد و می‌توانند ترکیباتی تولید کنند که سلامتی مصرف­کنندگان را به خطر اندازد.

وجود این دلایل در کنار نیاز جهان امروزی به ظروفی که نیاز به برگرداندن آن به تحویل دهنده دارند، تولیدکنندگان را به این فکر انداخت که ظروف یکبار مصرف را از موادی تولید کنند که سرعت جذب و تجزیه بالاتری در طبیعت داشته و استفاده از آن برای نگهداری و انتقال مواد غذایی به سلامتی مصرف­کنندگان آسیبی نزند.

فعالان حوزه‌ بسته­بندی نیز دست بکار شده و این ظروف را از مواد گوناگون با رنگ، طرح و در ابعاد متنوعی روانه بازار کردند.

ظروف یکبار مصرف نیز مانند سایر تجهیزات و ابزارهای زندگی که انسان برای تسهیل امور خود ابداع کرده دارای معایب و مزایایی است که در صورت توانایی در برقراری تعادل و استفاده از مزایا در کنار کاهش معایب، می‌توانیم به خوبی از این امکانات استفاده کنیم. بهتر است ابتدا به مزایای ظروف یکبار مصرف بپردازیم و بررسی کنیم وجود این نوع ظروف در زندگی ما چقدر ضروری است و می‌تواند منجر به سهولت در کارهای روزمره ما شود، سپس معایب ظروف یکبار مصرف را نام برده و سعی می‌کنیم راهی برای برقراری تعادل و استفاده بهینه از این امکانات پیدا کنیم.

مزایای استفاده از ظروف یکبار مصرف:

استفاده از ظروف یکبار مصرف کمک می‌کند تا ریتم سریع زندگی را حفظ کرده و سبک زندگی جدید را توسعه دهیم. بسیاری از مواقع فرصت کافی برای فراهم کردن تعداد زیادی ظرف از انواع گوناگون با رنگ­های موردنظر و شستشوی آنها پس از مصرف نداریم و دور انداختن ظرف‌ها می‌تواند بهترین و ساده‌ترین راه حل باشد. یکی از این شرایط، میهمانی‌های شلوغ است. گاهی تعداد زیادی میهمان دعوت کرده‌اید و نیاز به تعداد زیادی ظروف با رنگ متناسب و مشخص دارید. تهیه کردن تعداد زیادی ظرف کار پر هزینه و دشواری است و شستن این ظروف پس از اتمام میهمانی، می‌تواند زحمت زیادی را به شما تحمیل کند. در این صورت، می‌توانید تعداد زیادی ظرف یکبار مصرف را با قیمت کم، رنگ موردنظر و مناسب با رنگ زمینه میهمانی یا دکور منزل خود مخصوصا در تم­های جشن­ها تهیه نموده و پس از اتمام میهمانی آنها را جمع­آوری نموده و به سطل زباله منتقل کنید.

این ظروف نسبت به ظروف دائمی بسیار ارزان هستند و در رنگ­ها، طرح‌ها و ابعاد گوناگونی ساخته می‌شوند.

زمانی که بیرون از منزل یا محل کار خود هستید و برای میل کردن غذا نیاز به ظروف دارید، مهم‌ترین مسئله در این شرایط، تمیزی و حفظ سلامتی است. خارج از محیط منزل شاید دسترسی راحتی به ظروف تمیز بخصوص قاشق و چنگال یا آب و مواد شوینده برای تمیز کردن ظروفی که همراه دارید وجود ندارد. در چنین شرایطی، بهداشتی‌ترین گزینه، استفاده از ظروف یکبار مصرف است.

به علاوه در شرایط کمپینگ، کوهنوردی، طبیعت گردی و پیکنیک که نیاز به همراه داشتن وسایل و تجهیزات زیادی داریم، این ظروف بسیار سبک هستند، جای زیادی برای نگهداری نیاز ندارند و در مسیر برگشت نیز آنها را دور انداخته‌اید و نیازی به حمل مجددشان ندارید.

خرید انواع غذا از رستوران‌ها و خوراک­پزی‌ها بدون ظروف یکبار مصرف تقریبا غیر قابل تصور است. بخصوص در شرایطی که شما قصد داشته باشید چندین نوع غذا در کنار هم سفارش داده و به محل خود منتقل کنید. تصور کنید که پنج عدد پیتزا سفارش داده‌اید و بدون جعبه‌های یکبار مصرف مجبورید آن‌ها را داخل یک قابلمه گذاشته و به منزل ببرید! در این شرایط برای داشتن سیب زمینی، سالاد و سس‌ها نیز باید ظروف جداگانه‌ای در اندازه‌های مختلف همراه خود داشته باشید. به علاوه در نبود ظروف یکبار مصرف عملا امکان تحویل غذا در محل مشتری وجود نخواهد داشت. بطوریکه می‌توان گفت امکان تحویل در محل برای غذاها پس از اختراع ظروف یکبار مصرف ایجاد شد.

در کشور ما در مناسبت‌های گوناگونی افراد اقدام به پخت و توزیع غذای نذری می‌کنند. با تولید گسترده‌ ظروف یکبار مصرف امکان توزیع این نذورات به صورت بهداشتی، عادلانه و مساوی و با سرعت بالا برای مردم فراهم شده است و نیازی نیست افراد برای دریافت نذورات، ظروف مختلفی را به همراه داشته باشند. تمام این مزایا و شرایط مشابه آنها می‌توانند دلیل خوبی برای نیاز ما به ظروف یکبار مصرف در سبک جدید زندگی ما باشند.

همراه داشتن غذا و میان‌وعده‌ها برای دانش­آموزان، دانشجویان و شاغلین همواره چالش به همراه داشته است. وزن سنگین ظروف می‌تواند حمل غذا را بصورت روزانه غیر قابل تحمل کند. استفاده از ظروف یکبار مصرف می‌تواند تا حدودی این مشکل را حل کند چون این ظروف بسیار سبک هستند و پس از مصرف غذا نیازی به برگرداندن آنها نیست.

معایب استفاده از ظروف یکبار مصرف:

مطالب و تحقیقات بسیار زیادی در مورد معایب استفاده از ظروف یکبار مصرف تدوین شده که مردم را به مصرف کمتر این ظروف تشویق می‌کنند. باید گفت که استفاده بی­رویه از این ظروف صحیح نیست و خطراتی را به دنبال خواهد داشت. در اینجا به برخی مضرات آن اشاره خواهیم کرد.

اولین مساله‌ای که در مورد ظروف یکبار مصرف نگرانی ایجاد می‌کند، تولید حجم بالایی از زباله ا‌ست. عموما مواد اولیه بکار رفته در تولید این ظروف، مواد پلیمری و پلاستیکی است که تجزیه آنها در طبیعت ممکن است تا 200 سال زمان ببرد. به همین دلیل امکان بازگردانی آنها به طبیعت وجود ندارد. به علاوه این زباله­ها حجیم و سبک هستند و ارزش بازیافت ندارند. سوزاندن آنها نیز می‌تواند گازهای سمی را به هوای محیط وارد کند. اما حضور آنها در طبیعت می‌تواند صدمات جبران ناپذیری به طبیعت بزند. این صدمات حداقل می‌تواند ایجاد آلودگی بصری و تخریب چهره‌ محیط زیست باشد و در سطوح بالاتر می‌تواند اکوسیستم طبیعی و زندگی گیاهان و جانوران به خطر بیندازد.

مساله دوم در خصوص مضرات ظروف یکبار مصرف، ترکیبات آنهاست. در بسیاری از شرایط، مواد بکار رفته در ساخت این ظروف دارای خواص فیزیکی و شیمیایی هستند که در صورت مجاورت با مواد غذایی ممکن است دچار تغییرات خطرناکی شوند. بسیاری از این مواد در مواجهه با سرما یا گرمای زیاد موادی را آزاد می‌کنند که ورودشان به ماده غذایی و در نتیجه به بدن می‌تواند برای سلامتی خطرناک باشند. حتی در مواردی ممکن است منجر به سرطان شوند. رنگ و مواد بکار رفته در این ظروف می‌تواند در افراد حساسیت ایجاد نموده و در برخی موارد مصرف زیاد آنها منجر به مشکلات گوارشی شود. اکثر ظروف یکبار مصرف قابل استفاده در فر مایکروویو نیستند. و در کل استفاده از آنها به این صورت صحیح نیست چون ترکیب گرما، پلاستیک و روغن می‌تواند تولید سمی بنام دیوکسین کند.

ظروفی که در ساخت آن‌ها از پلی استایرن استفاده شده‌است مانند ظروف یکبار مصرف فومی در دمای بالا (160 درجه سانتی­گراد) گاز هگزان تولید می‌کنند که از عوارض آن سردرد است.

برخی تولیدکنندگان ممکن است از مواد اولیه نامرغوب استفاده کنند. استفاده از مواد نامرغوب در تولید این ظروف می‌تواند در بدن ایجاد آلودگی و بیماری­های جدی کند. یا در موارد ضعیف‌تری کیفیت پایین این ظروف و شکنندگی و عدم تحمل آنها می‌تواند مانع غذا خوردن شود. از این قبیل مشکلات در طراحی و ساخت ظروف یکبار مصرف وجود دارد که نتیجه آن ظروف با اندازه نامناسب، کاردهای یکبار مصرفی که قدرت برش ندارند، قاشق‌هایی که هنگام غذا خوردن در دهان می‌شکنند، چنگال‌هایی که استحکام لازم برای نگهداری غذا را ندارند، بشقاب‌هایی که روغن غذا را پس می‌دهند، یا لیوان‌های یکبار مصرف که نوشیدنی از آنها نشت می‌کند و از این قبیل موارد خواهد بود.

استفاده بهینه در سبک زندگی جدید:

با وجود تمام مواردی که به عنوان معایب ظروف یکبار مصرف از آنها نام بردیم، این ظروف به جزء جدایی ناپذیر زندگی امروزه‌ ما تبدیل شده‌اند. از این رو بهتر است تا به دنبال روش‌های صحیح مصرف آنها باشیم تا با آسیب کمتر از مزایای آن بهره‌مند شویم.

تولیدکننده‌های بسیاری در تلاش هستند تا در ساخت ظروف یکبار مصرف از ترکیباتی استفاده کنند تا هم جایگزین خوبی برای مواد پلیمری و پلاستیک بوده، و هم کارایی بالایی داشته باشند و هم برای سلامت انسان و محیط زیست خطری ایجاد نکنند. به همین دلیل امروزه ظروف یکبار مصرف بسیاری از انواع کاغذ، مقوا، چوب و فیبرهای گیاهی تولید شده از موادی مثل نشاسته ذرت ساخته می‌شوند. این مواد عموما در برابر گرما و سرما دچار تجزیه نمی‌شوند و برای سلامتی مضر نیستند و سرعت تجزیه آنها در طبیعت بالاست و ضرر بسیار کمتری برای محیط زیست خواهند داشت.

علاوه بر تولیدکنندگان، مصرف­کنندگان این ظروف نیز می‌توانند نکاتی را رعایت کنند تا از آسیب به آنها جلوگیری شود.

بهترین مواد برای نگهداری مواد غذایی به ترتیب ظروف ساخته شده از شیشه، فلز، کاغذ و پلی اتیلن تری فتالات (PET) هستند. اما این ظروف سنگین و گران قیمت هستند و استفاده از آنها به عنوان ظروف یکبار مصرف با هدف دور ریختن پس از استفاده نیازمند فرآیندهای بازیافت بسیار یکپارچه و قوی است.

اولین مساله‌ای که در استفاده از ظروف یکبار مصرف باید در نظر گرفت، کاربرد آن است. باید دقت نمایید که چه ظرفی را برای چه منظوری استفاده می‌کنید. ظروف یکبار مصرف بی‌رنگ و شفاف را نباید برای مواد غذایی و نوشیدنی‌های گرم و داغ استفاده نمود. ظروف یکبار مصرف فومی صرفا برای مواد غذایی با دمای پایین یعنی کمتر از 65 درجه سانتیگراد ساخته شده‌اند. بهترین ظروفی که برای نگهداری غذا و نوشیدنی داغ استفاده می‌توان استفاده نمود، ظروف آلومینیومی برای غذا و لیوان‎های کاغذی یا سلولوزی برای نوشیدنی‎های داغ است. بهتر است ظروف یکبار مصرف مورد نیاز خود را از فروشنده‌ها و تولیدکننده‌های معتبر خریداری کنید و مجوزها و تاییدیه‌های آنها را بررسی نمایید. ترجیحا غذا را بیش از دو ساعت در آنها نگهداری نکنید. توجه کنید که اعمال حرارت بر این ظروف می‌تواند امکان آزاد شدن مواد سمی و خطرناک را فراهم کند. لذا از قراردادن آنها در فر مایکروویو، و نور مستقیم آفتاب خودداری کنید. بهتر است با کمی صرف هزینه بییشتر، از ظروف یکبار مصرفی استفاده کنید که مواد اولیه تجدیدپذیر ساخته شده باشند.